د (معاملات) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
د مفقود یا ورک سوي کس احکام
مَفْقُود
مَفْقُود وهغه چا ته وايي چي ژوندى ورک سي ، نه يې چا ته ځاى معلوم وي او نه يې چا ته د ژوند او مرګ حال معلوم وي .
د مَفْقُود د مال حکم
د مَفْقُود مال د وارثانو تر منځ د ميراث په ډول نه ويشل کيږي ، ځکه مَفْقُود ژوندى ګڼل کيږي د ژوندي مال څوک په ميراث کي نسي اخيستلاى .
د مَفْقُود د مال د حفاظت او ساتني د پاره د قاضي لخوا نفر ټاکل کيږي ، ترڅو د لا درکه انسان د مال حفاظت او ساتنه وکړي او هم يې پر ګټه ور واچوي دغه ډول څو دا کس د مَفْقُود د جايداد حاصلات او پر خلکو باندي پورونه او نور حقوق هم لاس ته راوړي او وې ساتي .
که مَفْقُود خپل مال يو چا ته د ساتني د پاره امانت ايښى وو ، يا يې د ګټي د پاره ورکړى وو قاضي د هغه د لاس څخه مال نسي اخيستلاى ، ځکه هغه کس خپله د مَفْقُود لخوا امين ټاکل سوى دى ، اوس هم د هغه د مال ساتونکى او امين ګنل کيږي .
د مَفْقُود د عيال نفقه
د مَفْقُود د ښځي او نابالغو اولادونو نفقه ، همدا راز د هغه د بالغو ناواده سوو لوڼو نفقه ، د مَفْقُود د مال څخه ورکول کيږي ، البته د نفقې مقدار د قاضي لخوا ټاکل کيږي ، بيا به هغه کس چي د مَفْقُود د مال د ساتني دنده ورکول سوې ده ، ټاکل سوى مقدار خرڅ د مَفْقُود ښځي او اولادونو ته د مَفْقُود د مال څخه ورکوي .
د مَفْقُود د مال څخه بالغان زامن نفقه او خرڅ نسي اخيستلاى ، ځکه بالغ نارينه اولاد ، دغه ډول واده سوې لور پر پلار د نفقې حق نه لري ، البته د مَفْقُود هغه بالغ او فقير زوى چي په مُزمِنه ناروغۍ اخته وي يعني دا ډول معلول وي چي د ځان د پاره د نفقې برابرولو څخه عاجزه وي ، و هغه ته هم د مَفْقُود د مال څخه نفقه ورکول کيږي .
د قاضي تصرف
قاضي د مَفْقُود په مال کي لاندي اختيارات او صلاحيتونه لري :
اول : د مَفْقُود د مال د ساتني ، پر ګټه اچوني او د مَفْقُود د حقونو د لاسته راوړني د پاره امين ټاکل .
دوهم : قاضي د مَفْقُود هغه مال خرڅولاى سي چي هغه ژر خرابيږي خو د هغه قيمت به ورساتي .
دريم : قاضي د مَفْقُود په مال کي د هغو کسانو د پاره نفقه ټاکي کوم چي نفقه يې پر مَفْقُود واجب ده ، لکه د مَفْقُود ښځه ، نابالغه اولادونه ، ناواده سوې يعني بې مېړه بالغه لور ، بالغ زوى چي فقير او داسي معلول وي چي د ځان د پاره د نفقې برابرولو توان نه لري .
څلورم : که مَفْقُود خپله ټوله شتمني يو چا ته د امانت په ډول سپارلې وه او هغه نقدي پيسې ، خوراکي توکي يا جامې وې نو قاضي کولاى سي چي د همدغو شيانو څخه د هغه د ښځي او اولادونو نفقه وټاکي .
البته قاضي د مَفْقُود جايداد او تجارتي مالونه نسي خرڅولاى ، د مَفْقُود پلار هم د مَفْقُود جايداد د قاضي د اجازې پرته نسي خرڅولاى ، البته د مَفْقُود پلار که فقير وو د خپلي نفقې د پاره د مَفْقُود تجارتي مالونه خرڅولاى سي .
ورپسې لیکنه: د مفقود د ښځي او مال حکم
------------------------------------------------
ماخذ: فقه المبتدي، دوهم ټوک- نکاح
مؤلف: مولوي محمد عمر خطابي
ورته ليکنې:
تبصره
