د (روغتيا پالنه) نورې ليکنې
تازه سرليکونه
بېلابېلې ليکنې
محرقه يا وچکي Typhoid (Enteric) Fever
راليږونکي : قابله بي بي ایسه سحر کندهار
تشریح
د محرقي يا وچکي تبه د سلمونيلا تايفي (Salmonella Typhi) باکتريا سره د ککړو خوراکو يا اوبو د خوړو سره (Fecal _ Oral) پيدا کيږي .باکتريا د کولمو په ديوال بريد کوي او کولاي سي چي د ويني د جريان له لاري ټولو غړو ته خپور سي . وچکي غالبا له يوي غير وصفي يا نا ځانګړي ناروغي او تبي په شان شروع کيږي چي کولاي سي شديد سي او د اختلاطاتو لکه پريتونيت ، د دماغ التهاب او مړيني لامل سي . په هغه ناروغ کي چي له اوو ورځو زياته دوامداره تبه لري او د هغه ملاريا نه وي تثبيته سوي بايد محرقه په پام کي ونيول سي
تشخيص
- لوړه او بيرته راګرځيدونکي تبه چي په ورو توګه پيل او د اونيو لپاره دوام لري.
- د نبض چټکتيا له متوقع کچي څخه ټيټه وي.
- خوبجن حالت
- ضعيف خوراک
- په لومړنيو پړاونو کي قبضيت ، په وروستيو پړاونو کي نس ناستي او کانګي .
- ټوخله ( زياتره وچ )
- د خيټي درد د خيټي له پړ سوب سره
- د سر درد
- کيداي سي چي د غاړي شخ والي پيدا سي
- سر ګنګسي والي او رواني ناروغي ، په ماشومانو کي کيداي سي اختلاج پيښ سي
- د ماشومانو د بطن په سپين روښانه پوستکي سره رنګه داغونه
- د توري او ځيګر غټوالي
- په اختلاطاتو کي د کولمو څخه وينه راتلنه چي په غايطه موادو کي د تازه يا تياره ويني له اطراح سره څرګنيږي
- د کولمو تثقب
- د صفرا کڅوړي التهاب
- د سحايا التهاب
- دميوکارد التهاب
- د مفصلونو التهاب او د هډوکو التهاب شامل دي.
درملنه
له درملو پرته درملنه
- د ناروغ جلا کول
- له ديهايدريشن څخه د مخنيوي لپاره د مايعاتو تجويز ( ٢.١ برخه نس ناستي او ديهايدريشن دي وکتل سي )
- دخولي دلاري د کافي خوراک اخيستنه او دوام (لکه ساده او پوست رژيم)
- پر ويني راتلني ، د ويني پرکموالي ( اينميا ) د پريتوان التهاب ، اختلاج ، شاک ، يا د وچکي پرنورو پيژندل سويو اختلاطاتو څارن
د درملو په وسيله درملنه
د تبي تر ښه کيدو د تبي ضد يو درمل توصيه :Paracetamol : د معياري دوز ورکول
ديوه انتي بيو تيک توصيه .
د لومړي کرښي درملنه :Chloramphenicol : د ١٤ ورځو لپاره
احتياط د :Chloramphenicol: له ورکولو څخه له وخت د مخکي پيداسويو ماشومانو ته ډډه وکړي او وي ليږي.
لويان : ٢ کپسوله ٢٥٠ ملي ګرامه هر ٨ ساعته وروسته .
يا د دويمي کرښي درملنه :Amoxicillin : د ١٤ ورځو لپاره .
لويان : ٥٠٠ ميلي ګرامه هر اته ساعته وروسته
ياداښت :- Amoxicillin توصيه د اميدوارو او شيدو ورکوونکو ميرمنو لپاره غوره ګڼل کيږي
يا د Penicillin پروړاندي دحساسيت د شتون په صورت ک له Erythromycin څخه استفاده
د دريمي کرښي درملنه: د مقاومت لرونکو شکمنو پيښو لپاره کيداي سي د ناروغ ليږلو ته اړتيا وي ځکه په جامع کلينيکونو کي او د ولسواليو په روغتونو کي شتون لري.
: Ciprofloxacin ١٤ ورځو لپاره
لويان: ٥٠٠ ميلي ګرامه هر ١٢ ساعته وروسته . احتياط :- Ciprofloxacin د اميدواره ميرمنو لپاره مضا د استطباب دي او د امکان تر بريده د ماشومانو لپاره د هغه له سپارښتني مخنيوي وسي .
ليږدول
ټول ناروغان چي شديد ناروغ دي ، ټول ناروغان چه د عمر په ورستيو کي وي ( ډير کوچني او ډير زاړه ) يا اميد واره ميرمني ، د کولمو په تثقب او د پريتوان په التهاب له شکمنيدو سره اختلاطي پيښي، تر هر څه لومړي جراحي مر کز ته چي په هغه کي سمه څارنه او درملنه شتون ولري ، وليږئ ، د وريد خلاصول، دناروغ له ليږولو مخکي د وريد له لاري د مايعاتو او انتي بيو تيک ورکول.
مخنيوی او ناروغ ته لارښوني:
د لاسونو مينځل او ښه روغتيا ساتنه
د ټولني روغتيا ساتنه
او Sanitation د معيارونو مراعات
. نوټ :- Sanitation : په علمى توګه دناروغيو دخپرېدو مخنيوى.
ماخذ: د درملني ملي معیاري لارښود د لومړنیو روغتیايي خدمتونو مرکزنو لپاره
یاداښت: دا لیکنه د ډاکټرانو لپاره لارښووني دي.
ورته ليکنې:
تبصره
